Neurologische ontwikkelingsfases
De motorische ontwikkeling is gebaseerd op neurologische ontwikkelingsfases. Deze begint al in de baarmoeder op een reflexmatige manier en zal gedurende het eerste levensjaar steeds bewuster vanuit de hersenen aangestuurd worden.
De ontwikkeling vindt plaats van het binnen (midden van het lichaam) naar buiten (de handen en de voeten).
Van totaal naar effectief en van binnen naar buiten
Daarnaast verloopt de ontwikkeling van totaal naar effectief en lokaal bewegen. Denk hierbij aan een baby die het hele lichaam nodig heeft iets te eten in tegenstelling tot een kind dat in staat is om netjes te schrijven waarbij de rest van het lichaam positief ondersteunend is.
Ontwikkeling, ook de motorische ontwikkeling, is een proces dat in een vaste volgorde verloopt. Een proces dat onder normale omstandigheden onomkeer-baar is.
Voorbeeld: kinderen kruipen voordat ze gaan lopen.
Elke fase in de ontwikkeling bevat al het voorgaande, waarbij het geheel groter is dan de som der delen. Ontwikkeling gaat altijd in de richting van grotere complexiteit; van een eenvoudige grijpreflex naar een pengreep.
De volgende motorische ontwikkelingsfases zijn te onderscheiden:
De Reflexen (primaire reflexen)
Bewegingen gebeuren reflexmatig en onbewust. Een reflex heeft het doel om de ontwikkeling in gang te zetten. Bewegingen die voortkomen uit primaire reflexen moeten verdwijnen of door een hoger deel van de hersenen worden overgenomen om alleen nog actief en niet meer reflexmatig te functioneren.
» meer info over primaire reflex therapie
De antagonistische- of Slurf fase (zichtbaar van 0 tot 9 maanden)
In deze fase is de spierwerking in de ene lichaamshelft antagonistisch aan die van de andere lichaamshelft. Als de linker lichaamshelft aanspant ontspant de rechterkant. De ene hand knijpt en de andere hand spreidt. Die tegenbeweging worden synkinesiën genoemd en zijn dwangmatig.
Deze fase wordt ook slurfmotoriek genoemd omdat de beweging lijkt op die van de slurf van een olifant.
De Symmetrische fase
In de symmetrische fase is het kind in staat om symmetrische bewegingen van armen en benen uit te voeren. Dit wil zeggen dat bewegingen van de linker en de rechter lichaamshelft en het boven en onderlichaam. Kinderen bereiken deze fase meestal rond hun 6de jaar.
De Lateralistatie fase (vanaf 1 jaar het duidelijkst tussen de 6-9 jaar)
De lateralistatiefase is de fase waarin verschillen ontstaan tussen de linker - en rechterhersenhelft en daardoor in de linker- en rechter lichaamsdeel. De aansturing vanuit één van beide hersenhelften wordt mogelijk, zonder dat de andere hersenhelft ‘meedoet’. Hierdoor wordt het in deze fase motorisch mogelijk om verschillende bewegingen van verschillende lichaamsdelen onafhankelijk van elkaar te laten plaatsvinden.
Bijvoorbeeld: bij het opendraaien van een potje heeft elke hand een eigen functie. Andersom lukt het niet zo goed. In deze fase is het ook goed mogelijk om de schoolslag te leren waarbij de armen en de benen na elkaar en andere beweging maken. Tijdens het strekken van de armen, moeten de benen intrekken.
Dominatie fase (rond het 9 de levensjaar)
In de dominantie fase, ook wel dissociatieve fase kunnen lichaamdelen los van elkaar bewogen, dan wel vastgezet worden waardoor optimaal efficiënt bewegen mogelijk wordt. Een kind is in deze fase in staat om het lichaam zo aan te sturen dat reflexen en symmetrische meebewegingen niet meer dwangmatig voorkomen.
Vooral het zelfvertrouwen neemt toe
In elke leeftijdsfase zal een andere deel van deze ontwikkeling worden ontwikkeld waardoor andere , niet motorische vaardigheden, de kans krijgen. Je merkt ook vaak dat een kind met een motorisch oefenprogramma op ander niet motorische gebied in dezelfde periode ook een snelle ontwikkeling is.
je ziet dit o.a. bij het lezen, schrijven, de concentratie, het zelfvertrouwen en het rekenen. Maar ook motorische taken zoals fietsen, zwemmen, meer buiten spelen , zelfvertrouwen in de contacten met andere kinderen, krijgen vaak een boost en ontwikkelen sneller.
Motorische test
Het is goed mogelijk om de gehele ontwikkeling te stimuleren door een motorische achterstand te verbeteren. Met een motorische test waarmee geïnventariseerd wordt in welke van de bovenstaande fases de motorische ontwikkeling zich bevindt en hoe de ontwikkeling is van het evenwicht, kan een handelingsplan met oefenkaartjes worden samengesteld.
Na een paar maanden dagelijks oefenen, waardoor de bewegingen geautomatiseerd worden(ingeslepen in de hersenen), kunnen grote verbetering worden gerealiseerd.